Ik had laatst een magische dag. Allereerst was ik jarig (écht jarig, je weet wel, zo dat je je echt speciaal voelt en denkt dat de zon extra mooi voor jou schijnt). Bovendien kwam ik net uit een 10-daagse tantraretraite die me nogal door elkaar had gerammeld, en waarna ik een hele nieuwe versie van Laura bleek te zijn.
Interessant genoeg onderzochten we in deze 10 dagen onze ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’. Als je me een beetje kent, weet je dat deze woorden me behoorlijk op de kast kunnen jagen. Ik vermijd ze liever. Blijf graag ver ver weg van genderstereotypes die in tantraland nogal eens weelderig worden ingezet.
Ik had niet verwacht dat deze concepten me zoveel vrijheid hadden kunnen geven. Hoe dan? In het kort: doorgaans gebruiken we 'mannelijkheid' en 'vrouwelijkheid' om ons zelfbeeld (of ego) op te bouwen en in stand te houden. Nu gebruikten we deze gender concepten om dat zelfbeeld te deconstrueren — en zo meer vrijheid te voelen in wie we kunnen zijn.
Weerstand
Ik heb zelf nooit goed in het stereotype plaatje van een ‘vrouw’ gepast, vond ik. (Wie wel, denk ik nu steeds vaker.) Misschien daarom, gesteund door mijn feministische opvoeding, heb ik me altijd erg afgezet tegen het idee dat ik zou moeten voldoen aan de standaard van ‘vrouwelijkheid’. En werd ik ongelukkig van het idee dat onze geslachtsdelen zouden bepalen hoe we zouden moeten denken, handelen en voelen.
Soms kan ik nogal extreem zijn in mijn weerstand tegen de concepten ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’. Ik krijg jeuk als iemand praat over hoe we ons als vrouw moeten overgeven aan onze ‘feminine’ en een man in zijn ‘masculine’ moet stappen, voordat we vervullende heteroseks kunnen hebben (“Hoezo zou ik alleen vervullende seks kunnen hebben als ik een ontvangende passieve zachte initiatiefloze vrouw wordt??” denkt mijn brein dan) (en ook: “Hoezo mag hij dan niet passief en ontvangend zijn als hij dat fijn vindt??”) (“En hebben same-sex stellen dan geen vervullende seks?? Hè hè hè??”).
En sure, dan zeggen ze dat ‘feminine’ niet gelijk staat aan ‘vrouw’ of ‘vrouwelijk’. Maar dit argument zet bij mij geen zoden aan de dijk zolang we woorden gebruiken die letterlijk verwijzen naar onze gender. En zolang mannen toch vooral hun ‘masculine’ moeten belichamen en vrouwen de feminiene kant.
Wat bedoel je nou
Het probleem zit ‘m wat mij betreft in dat we woorden als ‘vrouwelijk’ of ‘masculine’ gebruiken als leidraad, zonder te specificeren wat daar werkelijk mee bedoeld wordt. In elke cultuur, nu en vroeger, wordt wel onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen. Overal zijn impliciete en expliciete regels over wat ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’ dan inhoudt. Maar zijn die plaatjes van mannelijkheid en vrouwelijkheid universeel? Nope. Die plaatjes kunnen nogal verschillen, afhankelijk van de tijd en plaats.
Wat het geheel een stuk interessanter maakt. Want als we zo naar de concepten ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’ kijken, zijn het niet per se richtlijnen waar we ons naar moeten voegen om maar in het plaatje van ons geslacht te voegen. Het zijn eerder sociale constructen die interessant zijn om uit te pakken, en juist te ontdekken waar we onszelf beperken.
Wat zie ik als ‘mannelijk’? Wat heb ik geleerd over ‘vrouwelijk’ zijn van de samenleving waar ik in leef? En in hoeverre gebruik ik deze concepten om mijn eigen zelfbeeld hoog te houden?
Non-duaal m-v zijn
En zo komen we bij dat wat, wat mij betreft, het ‘feminiene’ en ‘masculiene’ interessant maakt vanuit het perspectief van tantra.
In de non-duale traditie van tantra gaat het niet over dat mannen A zijn en vrouwen B. De gedachte is juist dat we alles zijn, alles in ons hebben, en dat het nodig is om alle kanten in onszelf te integreren.
(Soms wordt gezegd ‘we hebben zowel mannelijke en vrouwelijke kanten in ons’, maar dat is wat mij betreft te kort door de bocht — want wat ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ in die zin dan betekent doet er eigenlijk niet zoveel toe. Het punt is dat we alles zijn. Stick with me, ik ga er nog even over door.)
We verzinnen als mens tegengestelde concepten als ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’ om te kunnen snappen dat er meer vormen van mens-zijn mogelijk zijn. We zijn zo geneigd om ons vast te houden aan de bekende vormen omdat die veilig voelen. Maar daarmee ontzeggen we onszelf de mogelijkheid om veel verschillende vormen aan te nemen — dat we intuïtief kunnen zijn én logisch denkend, krachtig én zacht, leidend én volgend. Maar is het dan nodig om elk uiterste aan een gender te koppelen? Ik denk het niet.
Sommigen gebruiken de termen ‘yin’ en ‘yang’ — ook een manier om pakketjes van kwaliteiten te bundelen en te benoemen. Maar in onze wens om te snappen hoe de wereld werkt, te weten wie we zijn, proberen we onszelf koppelen aan één van de twee pakketjes: ‘ik ben meer ‘yin’, dus zorgzaam en gevoelig en ontvankelijk’; of ‘ik ben meer ‘yang’ dus leidend en actief en moedig’. Of, zoals we dat doorgaans doen: ‘ik ben ‘vrouwelijk’, dus ben ik [vul maar in]’.
In tantra wordt gerefereerd naar de goddelijke types Shiva en Shakti, die ieder eigen kwaliteiten bezitten. Niet omdat alle mannen moeten zijn als Shiva en de vrouwen als Shakti, maar omdat de tegenstelling gewoon lekker werkt om te kunnen reflecteren. We hebben allemaal Shiva en Shakti kwaliteiten in ons.
Punt is: we zijn niet op zoek naar polariteiten, we zijn op zoek naar balans. We gebruiken de concepten van polariteiten om te kijken of we zelf alles in huis hebben.
Om vrijer te worden van de restricties die ons zelfbeeld ons oplegt, om werkelijk oprecht en in het moment te kunnen voelen en zijn, willen we eigenlijk helemaal geen zelfbeeld hebben. Willen we niet alleen maar ‘yin’ of ‘mannelijk’ kunnen zijn. Willen we de optie hebben om yin-achtig vloeiend te zijn en tegelijk yang-achtig krachtig, moedig en gevoelig, leidend en luisterend — wat er ook maar op blijkt te komen in het moment waarin we zijn.
Ego'tje deconstrueren
Hier hielden we ons mee bezig, deze 10 dagen. Hoe, dat ga ik niet delen. Maar wat ik kan vertellen is wat het met me heeft gedaan.
Ik heb me op een gegeven moment maar overgegeven aan het feit dat ook ik concepten in mijn hoofd heb van wat ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’ zou zijn, en dat ik dat kan gebruiken om eens te kijken hoe ik zelf in elkaar steek. Best een opluchting, moet ik zeggen, om iets minder hard te vechten tegen de wereld en mezelf.
Ik heb ervaren hoe ik meer fluïde kan zijn tussen de vormen ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ en daarmee hoe ik van alles zou kunnen zijn. De focus op m-v liet me zien waar ik vrijer kan zijn, ook in het beleven van kwaliteiten die ik bijvoorbeeld afwijs omdat ze ‘te stereotiep vrouwelijk zijn’, of juist ‘te mannelijk’. Weer een beetje afgebrokkeld van wat ik denk dat ik zou moeten zijn, en in plaats daarvan gewoonweg zijn. En paradoxaal genoeg was het juist de overgave aan ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ wat dit mogelijk maakte.
Of we nou een penis of een vulva hebben, ons identificeren als man of vrouw of beide of geen van beide: de beelden erover hebben we allemaal meegekregen. Het beïnvloedt ons zelfbeeld, hoe we denken te zijn of te moeten zijn. En het aankijken van deze genderbrei kan dus een hele nieuwe versie van onszelf brengen :)
Als je een reactie hebt: leuk!
En mocht je zelf willen onderzoeken in de overtuigingen die je hebt over mannelijkheid en vrouwelijkheid in relatie tot seksualiteit, één van de opdrachten in ons Taboekje gaat hierover. Voor meer info ga naar www.taboekje.nl